فهرست مطالب

پایداری، توسعه و محیط زیست - سال دوم شماره 3 (پاییز 1394)

نشریه پایداری، توسعه و محیط زیست
سال دوم شماره 3 (پاییز 1394)

  • تاریخ انتشار: 1394/09/17
  • تعداد عناوین: 6
|
  • مجید عباسپور، امیرحسین جاوید، امیرحسام حسنی، سحر کوهبر* صفحات 1-10
    شاخص کیفی آب شرب (Domestic water Quality Index) با جمع آوری و خلاصه کردن مقدار زیادی اطلاعات راجع به میزان پارامترهای مختلف کیفی آب شرب و تبدیل آن یک مقدار عددی مشخص به کاربران کمک می کند تا به مفهومی قابل درک و ساده از کیفیت آب دست پیدا کنند.
    برای تدوین شاخص در ابتدا پارامترهای مختلف کیفی آب از لحاظ اثرات بهداشتی و سلامتی، زیبایی شناختی، فراوانی، نشان گر بودن آلودگی آب توسط پساب، طعم و مزه، منابع تولید و راه های ورود به آب، روش اندازه گیری و حذف آن ها بررسی گردیدند.
    با نظر خواهی از چند تن از متخصصان و خبرگان و اساتید دانشگاهی مربوطه (32 نفر) تعدادی از پارامترهای شاخص کیفیت آب شرب انتخاب گردید. پارامتر های انتخابی با استفاده از نظرات جمع آوری شده گروهی از متخصصان و روش AHP و مقایسه زوجی وزن دهی گردیدند. شاخص با در نظر گرفتن پارامترهای انتخابی، وزن آن ها، کمک مطالعات پیشین و روش های آماری و ریاضی تدوین گردید. شاخص کیفی آب شرب با کمک روش تحلیل خطا بر اساس سه فاکتور F1 و F2 و F3 محاسبه می شود.
    طبقه بندی کیفی آب شرب براساس روش Delphi و سنجش نمونه های مختلف آب توسط کارشناسان مربوطه و طبقه بندی کیفی این نمونه آب ها از نظر آن ها (14نفر) و مقایسه آن با سنجش این نمونه آب ها با کمک شاخص های BC WQI، D WQI و CCME WQI و سنجش به وسیله Demestic WQI صورت گرفت.
    کلیدواژگان: شاخص کیفی آب شرب، پارامترهای کیفی آب شرب، وزن دهی، فاکتور خطا، طبقه بندی کیفی آب شرب
  • علیرضا قراگوزلو *، معصومه علیزاده صفحات 11-20
    کشورهای در حال توسعه در تلاش خود برای پیشرفت و توسعه و رفع نیازها، به طور معمول در معرض مشکل اساسی یا دوگانگی زیر قرار می گیرند: « وجود منابع کمیاب، محدود از یک سو و مصرف کنترل نشده این منابع از سوی دیگر» از این رو شاید بتوان گفت، این پژوهش در اهداف کلان خود تلاش دارد تا با فراهم ساختن ابزار مدیریت خردمندانه یکی از عناصر بنیادین توسعه یعنی «سرزمین» از بروز دوگانگی در روند توسعه نواحی جلوگیری کرده و با در نظر گرفتن مفاهیم کارآیی اقتصادی، عدالت اجتماعی و حفاظت از محیط زیست، شرایط را برای دست یابی به توسعه پایدار نواحی مهیا سازند. این تحقیق برآن است تا با کمک تکنیک های تحلیلی و به کمک امکانات موجود درGIS روشی را برای مدل سازی تعیین تناسب سرزمین های یک ناحیه برای فعالیت های صنعتی مورد شناسایی قرار دهد. از آن جا که وظیفه برنامه ریزی تخصیص بهینه منابع کمیاب به اولویت دارترین نیازهای انسان است و امروزه بیش ترین تقاضا و رقابت برای تصرف و مصرف زمین برای کاربری های سکونتی و صنعتی است. لذا انجام این مهم نیازمند سیستمی به روز مانند سیستم های اطلاعات مکانی می باشد. در این مقاله با استفاده از قابلیت های مهم سامانه های اطلاعات مکانی و ضوابط و شرایط توسعه صنعتی در استان قزوین و به کارگیری روش های وزن دهی و تعیین معیارهای توسعه مدل سازی مکانی برای ارایه تصویر از توسعه صنعتی در این استان به انجام رسیده است.
    کلیدواژگان: تحلیل مکانی، توسعه پایدار، تکنیک های وزن دهی، سامانه های تصمیم گیری، GIS
  • سعید ملماسی*، سید علی جوزی، سید مسعود منوری، الهه جعفریان مقدم، حامد منوچهری صفحات 21-33
    صنایع پتروشیمی با توجه به ماهیت فعالیت ها و نیز به واسطه تولید پسآب و انتشار گازهای آلاینده، از پتانسیل ایجاد آثار بدی بر محیط زیست برخوردار می باشند. در این مطالعه اثرات ناسازگار محیط زیستی صنایع پتروشیمی واقع در منطقه ویژه اقتصادی ماهشهر بررسی گردیده است. با توجه به این که عمده صنایع پتروشیمی موجود در این منطقه در مجاورت خورها احداث شده اند، آلودگی های ناشی از آن ها، خورهای اطراف را به عنوان مهم ترین اکوسیستم های دارای تنوع زیستی تحت تاثیر قرار می دهد. در این مطالعه پس از بررسی نتایج نمونه برداری از کیفیت آب و شرایط زیستی خورهای منطقه و بررسی اثرات آلاینده ها، جهت تجزیه و تحلیل اثرات از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در نرم افزار Expert Choice استفاده شده است. در این روش وزن دهی معیارها، زیرمعیارها و اولویت بندی گزینه ها با استفاده از تکنیک بردار ویژه (Eigenvector) صورت پذیرفته است. هم چنین جهت بررسی کیفیت آب خورها و میزان تنوع زیستی آن ها، نتایج نمونه برداری از آب، بستر و رسوبات بخش های محصور و آزاد خورها مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج اندازه گیری های انجام شده و ماهیت فعالیت های صنایع پتروشیمی، پنج نوع آلاینده آب شامل فلزات سنگین، مواد روغنی و چربی،COD ، TSS، H2S و چهار نوع آلاینده هوا شامل CO، NOx ، SOx و ذرات معلق به عنوان آلاینده های شاخص شناسایی شدند. سپس بر اساس میزان و نحوه اثرگذاری آن ها بر پارامترهای محیط زیستی در ساختار AHP مورد مقایسه و وزن دهی گردیدند. نتایج نشان می دهد میزان TSS، مواد روغنی و چربی با وزن های به ترتیب 326/0 و 235/0 مهم ترین آلاینده های آب به لحاظ میزان آلودگی و آثار بد وارده بر زیستگاه های آبی شناسایی گردیدند. هم چنین در تاثیرگذاری آلودگی هوا، انتشار آلاینده های گازی NOx و SOx در اولویت اول اهمیت شناخته شدند.
    کلیدواژگان: آلاینده های آب، آلاینده های هوا، اثرات محیط زیستی، صنایع پتروشیمی، آلاینده های محیط زیست، روش تحلیل سلسله مراتبی
  • سارا نظرپور، شهرزاد خرم نژادیان*، سیدعلی جوزی، کیوان صائب صفحات 35-44
    این تحقیق با هدف بررسی میزان جذب سرب و کادمیوم در گونه ی درختی کاج تهران در سطح شهر تهران صورت پذیرفت. برای این منظور در رویشگاه آلوده (آزادی، طرشت، فرودگاه، میمنت) و رویشگاه شاهد (چیتگر) در طی دو فصل تابستان و زمستان (تیر ماه و دی ماه) اقدام به نمونه برداری از برگ های درختان گردید و میزان غلظت سرب و کادمیوم موجود در برگ درختان گونه کاج تهران با استفاده از دستگاه کوره گرافیتی مدل GBC savant AA اندازه گیری شد. نمونه برداری در قالب طرح آماری بلوک کامل تصادفی در3 تکرار انجام و داده ها با استفاده از آزمون های تجزیه واریانس و دانکن در سطح اطمینان 95 درصد به کمک نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که حداکثر میزان جذب سرب در فصل گرم با میزان (60/1136 نانوگرم بر گرم) و حداقل میزان جذب سرب در فصل گرم مربوط به ایستگاه چیتگر(شاهد) با میزان (13/155 نانوگرم بر گرم) مربوط به ایستگاه طرشت می باشد. هم چنین حداکثر میزان جذب سرب در فصل سرد مربوط به ایستگاه طرشت با میزان (603 نانوگرم بر گرم) و حداقل میزان جذب سرب در فصل گرم مربوط به ایستگاه چیتگر (شاهد) با میزان (7/101 نانوگرم بر گرم) می باشد. هم چنین حداکثر میزان جذب کادمیوم در فصل گرم مربوط به ایستگاه طرشت با میزان (10/59 نانو گرم بر گرم) و حداقل میزان جذب کادمیوم مربوط به ایستگاه چیتگر (شاهد) (26/24 نانوگرم بر گرم) می باشد. حداکثر میزان جذب کادمیوم در فصل سرد مربوط به ایستگاه آزادی (20/70 نانوگرم بر گرم) و حداقل میزان جذب کادمیوم مربوط به ایستگاه چیتگر (شاهد) (4/5 نانوگرم بر گرم) می باشد. از آن جا که میزان آلودگی در فصول سرد سال در تهران به حداکثر خود می رسد و درختان برگ ریز فاقد پوشش می باشند بنابر این در این تحقیق هدف بررسی میزان تجمع و جذب در فصول سرد که آلودگی بیش تری دارند با فصول گرم که پدیده وارونگی هوا و به طبع آن با شدت آلودگی کم تر می باشد. گونه کاج می تواند به عنوان یک شاخص جذب عناصر سنگین سرب و کادمیم استفاده شود.
    کلیدواژگان: آلودگی هوا، سرب و کادمیوم، کاج تهران، شهر تهران، فلزات سنگین
  • مریم امیدی*، محمد کابلی صفحات 45-53
    دریاچه سد حنا در منطقه شکار ممنوع حنا یکی از زیستگاه های مطلوب برای انواع پرندگان آبزی و کنارآبزی در فلات مرکزی ایران محسوب می شود.
    این دریاچه یکی از مهم ترین بوم سازگان های تالابی باقی مانده در سطح استان اصفهان و مرکز ایران می باشد که هر ساله تعداد زیادی پرنده مهاجر در مسیر مهاجرت خود از این زیستگاه بهره مند می شوند.
    هم چنین وجود تعدادی از گونه های نادر و در معرض خطر انقراض ازجمله اردک سرسفید، اردک بلوطی، اردک مرمری، پلیکان پاخاکستری و عقاب دریایی دم سفید طی سال های مختلف در این ناحیه ثبت شده است.
    در این پژوهش 48 گونه پرنده مهاجر و بومی آبزی و کنارآبزی تالاب طی فصول مختلف سال شناسایی و سرشماری شدند. هم چنین تعداد 42 گونه پرنده خشکی زی نیز در این منطقه شناسایی شده اند.
    با توجه به تنوع و تراکم پرندگان در ماه های مختلف سال و با لحاظ نمودن شرایط اکولوژیکی و پتانسیل های موجود در این ناحیه، دریاچه سد حنا قابلیت آن را دارد تا به عنوان یکی از تالاب های مهم بین المللی و نیز یکی از مناطق مهم پرندگان ثبت شود. بر این اساس این زیستگاه، معیارهای1a ، 2c، 3b مربوط به تالاب های بین المللی (رامسر) و معیار 6 مناطق مهم پرندگان ( Important Bird Area، IBA) را دارا می باشد.
    کلیدواژگان: دریاچه سد حنا، مهاجر، مناطق مهم پرندگانIBA، تالاب بین المللی، اصفهان
  • امیرحسین جاوید، مصطفی خضری، نگار غفوریان ساعی گرمرودی* صفحات 55-71
    مساله کمبود آب در تهران، به دلیل افزایش جمعیت و شرایط اقلیمی خاص آن، توجه به منابع آب زیرزمینی بدون استفاده را با اهمیت می سازد.
    در این تحقیق سعی بر آن بوده است تا با شناسایی کلیه چشمه های شرق استان تهران، چشمه هایی که مورد استفاده شرکت آب منطقه ای بوده است، مورد بررسی قرار گیرند. در این راستا کیفیت پنج چشمه که مورد برداشت آب منطقه ای است، در دوره های آماری گوناگون مورد ارزیابی قرار گرفت و با نتایج یک دیگر مقایسه شدند تا روند تغییرکیفی آب آن ها مشخص گردد. به طور کلی بیست پارامتر شیمیایی و فیزیکی و پنج پارامتر میکروبیولوژیکی آب در این تحقیق بررسی گردید.
    نتایج نشان می دهد که کلیه چشمه ها دارای کیفیت معادل استاندارد آب شرب بوده و تنها مشکلاتی از نظر میکروبیولوژیکی دیده شده، که آن نیز ناشی از فعالیت انسانی و عدم به سازی مناسب است.
    کلیدواژگان: آب زیرزمینی، چشمه، بررسی کیفی، آلودگی، استان تهران
|
  • Majid Abbaspur, Amirhossein Javid, Amirhessam Hasani, Sahar Kohbor* Pages 1-10
    Domestic Water Quality Index besteads users to achieve a simple concept of water quality by collecting and summarizing a lot of Data related to Different potable water quality parameters and changing them to a specified number.
    At first, for preparing this Index, many different water parameters due to the hygienic effects, aesthetics, abundance, ability to be a marker, taste, sources and entrances to water, method of measurement and removal have been studied.
    Some of domestic water quality parameters have been selected by Polling from experts and university professors (32 persons). Weighting factors determined for selected parameters using opinion of experts, AHP method and pair comparison method. Domestic Water Quality Index has been computed by consideration of selected parameters, weighting factors, previous studies and statistical and mathematical methods. Domestic Water Quality Index has been calculated by error analyzing method using 3 error function F1, F2 and F3.
    Domestic water quality categorization has been done according to Delphi Method, assessment of different samples by experts (14 persons), classification of samples and, finally, comparing the results of Domestic WQI with BC WQI¡ DWQI and CCME WQI.
    Keywords: Domestic Water Quality Index, Domestic Water Quality parameters, Weighting factor, error factors, Domestic water quality categorization
  • Alireza Gharagozlu *, Masomeh Alizadeh Pages 11-20
    Geo-information technology offers an opportunity to support industrial development plan. Adequate geo-spatial information is a prerequisite for sustainable development. By providing such information, which serves as an important tool for decision-making in land use planning, and merging AHP technique for spatial modeling of land use suitability for industrial site selection and planning we can help provide effective information to monitoring of environmental resources and present sustainable development plan. By attention to industrial development situation in Ghazvine province. By using GIS and AHP, industrial modeling results in sustainability and development planning in this province is thus unique and essential. Accurate information on land parameters and environmental resources is essential to effective land use planning.
    The article also discusses the role that geo-information and GIS by using environmental parameters play in industrial planning and management to reduce negative impacts of improper land use planning and present proper alternatives for industrial developing of Ghazvine.
    Keywords: spatial analysis, Sustainable Development, Weighting techniques, Decision systems, GIS
  • Saeed Malmasi *, Seyed Ali Jozi, Seyed Masood Monavari, Elahe Jafarian Moghadam, Hamed Manuchehri Pages 21-33
    Petrochemical industries with regard to their activities such as processing and waste water producing & pollutant gaseous have potentially adverse impacts on the environment. In this study, impacts of petrochemical industries are considered in Mahshahr economic special zone. According to this region, majority of petrochemical industries are constructed adjacent fiords. Therefore, these industries are affecting fiords as most important and high biodiversity ecosystems. In this study, petrochemical industries impacts are analyzed by using Analytical Hierarchy Process (AHP) method and Expert Choice software. In this method, criteria, sub criteria and choices are prioritized and weighted by using Eigenvector software. Moreover, water analyzes results, bed and sediments sampling of fiords are considered at measuring stations of surrounded and free fiords. With regard to measured results and activities essence of petrochemical industries, five water pollutants including TSS, Oil& Grease, COD, Heavy metals and four air pollutants including SOx, NOx, CO2, H2S, Particle matters are recognized as criterion environmental pollutants. Then, pollutants compared and weighted in hierarchy tree on the basis of density and their influence on environmental parameters.
    Finally, Results indicate that TSS and COD with o.326 & 0.235 weights should be reduced as most important water pollutants. Also emission of SOx and NOx are known as first importance in air pollution.
    Keywords: Water Pollutants, Air Pollutants, Environmental Impacts, Petrochemical Industries, Environmental Pollutants, Analytical Hierarchy Process Method
  • Sara Nazarpur, Shahrzad Khoramnejadian*, Seyed Ali Jozi, Keyvan Saeb Pages 35-44
    This study aimed to evaluate the absorption rate of lead and cadmium in form of pine trees in Tehran. For this purpose, the contaminated sites (Azadi, Tarasht, Airports, Mimamat) and control sites (Cheetgar) were sampled during both summer and winter (July and January) from their leaves, and the concentration of lead and cadmium were measured in Tehran pine trees with using graphite furnace GBC savant AA model. Samples were performed in randomized statistical sampling with complete block design during three replications and data were analyzed by using variance and Duncan at 95% with using SPSS software. The results showed that the maximum amount of lead absorption was 1136.60 nanograms per gram in heating season and the least amount of lead absorbtion was in heating season, which related to Cheetgar station (control) and also, 155.13 nanograms per gram related to Tarasht station. The maximum amount of lead absorption was related to cold season in Tarasht station (603 ng per gram) and the least amount of lead absorbtion was related to heating season with 101.7ng per g in Cheetgar station (control). Also, the maximum amount of cadmium absorption was related to warm season with 59.10 nanograms per gram in Tarasht station, the minimum amount of cadmium absorption was related to Cheetgar station control (26/24 ng per g) and also, the maximum amount of cadmium absorption was related to cold season (70.20 nanograms per gram) and the minimum amount of cadmium absorption was related to Cheetgar station (control) (5.4 ng per g). Pollution rate reaches its maximum in winter in Tehran and deciduous trees are bare. Therefore, goal of this study investigate the association and attract in winter, which has more pollution than summer with inversion phenomenon. Consequently, Pine species can be used as a bioindicator for heavy metals like lead and cadmium.
    Keywords: Air Pollution, Lead, cadmium, Tehran pine, Tehran, Heavy Metals
  • Maryam Omidi *, Mohammad Kaboli Pages 45-53
    Hanna lake in the Hanna no hunting region is one of the suitable habitats for the species of waders and waterfowl in center of Iran. This lake is one of the important remaining wetlands in Isfahan Province of Iran that annually numbers of migrating birds, use this area in their migration route.
    species such as: White-headed Duck, Ferruginous Duck, Marbled Duck, Dalmatian Pelican and White-tailed Eagle, have been recorded for many different years in this habitat.
    In this study, 48 number species of migratory birds and endemic waterfowl and waders were observed and counted in the different months of year. Also 42 number of another species were observed in this habitat.
    With attention to diversity and density of birds in different months of year and ecological condition and existing potential in this area. So the Hanna lake may be considers as one of the internationally important wetlands and one of the Important Bird Areas. This habitat possesses 1a, 2c and 3b for criteria of Ramsar international wetlands and also it is known to have the criteria 6 of important bird area (IBA).
    Keywords: Hanna lake, Migrator, Important bird area, International wetland, Isfahan
  • Amirhossein Javid, Mostafa Khezri, Negar Ghafurian* Pages 55-71
    Nowadays Water insufficiency in Tehran is an important problem Because of increasing of population and its special climatic conditions. For this reason, we must pay attention to underground waters as a main source of water supply.
    In this research, all springs located in the east part of Tehran province were identified and the springs, which have been used by Water and Wastewater Company of Tehran, were investigated. For this purpose, 20 physical, chemical parameters and 5 microbial parameters of 5 springs were assessed and were compared together.
    Results show that the quality of all springs is according to conventional drinking water quality standards and there are some problems in microbial quality, which that is due to anthropogenic pollution and un-sanitation of springs.
    Keywords: Underground Water, Spring, Investigation on quality, Water pollution, Tehran province